Os principios de subsidiariedade e proporcionalidade. O cometido dos Parlamentos nacionais

O principio de subsidiariedade implica que a Unión Europea, nos ámbitos que non sexan da súa competencia exclusiva, intervirá só en caso de que, e na medida en que, os obxectivos da acción pretendida non poidan alcanzarse de maneira suficiente polos Estados membros, nin a nivel central nin a nivel rexional e local, senón que poidan alcanzarse mellor, debido á dimensión ou aos efectos da acción pretendida, a escala da Unión. O principio de proporcionalidade supón que o contido e a forma da acción da Unión non excederán o necesario para alcanzar os obxectivos dos Tratados [artigo 5 do Tratado da Unión Europea (TUE) e Protocolo n.º 2 sobre a aplicación dos principios de subsidiariedade e proporcionalidade].

Os Parlamentos nacionais [artigo 12 do TUE] contribuirán activamente ao bo funcionamento da Unión, para o cal: serán informados polas institucións da Unión e recibirán notificación dos proxectos de actos lexislativos da Unión de conformidade co Protocolo n.º 1 sobre o cometido dos Parlamentos nacionais na Unión Europea; velarán por que se respecte o principio de subsidiariedade de conformidade cos procedementos establecidos no Protocolo n.º 2 sobre a aplicación dos principios de subsidiariedade e proporcionalidade; participarán, no marco do espazo de liberdade, seguridade e xustiza, nos mecanismos de avaliación da aplicación das políticas da Unión nese espazo, de conformidade co artigo 70 do Tratado de Funcionamento da Unión Europea (TFUE), e estarán asociados ao control político de Europol e á avaliación das actividades de Eurojust, de conformidade cos artigos 88 e 85 do TFUE; participarán nos procedementos de revisión dos Tratados, de conformidade co artigo 48 do TUE; serán informados das solicitudes de adhesión á Unión, de conformidade co artigo 49 do TUE, e participarán na cooperación interparlamentaria entre os Parlamentos nacionais e co Parlamento Europeo, de conformidade co Protocolo n.º 1.

O Protocolo n.º 1 sobre o cometido dos Parlamentos nacionais prevé o intercambio de información e boas prácticas entre os Parlamentos nacionais e o Parlamento Europeo e entre as súas comisións especializadas, a través dunha Conferencia de órganos parlamentarios especializados en asuntos da Unión (COSAC), que pode dirixir ao Parlamento Europeo, ao Consello e á Comisión calquera contribución que xulgue conveniente. O Parlamento Europeo informa regularmente das súas actividades aos Parlamentos nacionais dos Estados membros, cos que mantén estreitos vínculos de cooperación mediante reunións celebradas con regularidade, e apoia activamente dous grandes redes que facilitan a cooperación interparlamentaria: a InterParliamentary EU information eXchange, IPEX, e o Centro Europeo de Investigación e Documentación Parlamentaria, CEIDP.

Os Parlamentos nacionais (PN) reciben directamente da Comisión Europea, e ao mesmo tempo que o Parlamento Europeo e o Consello, os proxectos de actos lexislativos elaborados pola Comisión Europea. Tamén reciben directamente do Parlamento Europeo (PE) os proxectos lexislativos xerados por este, mentres que reciben a través do Consello os proxectos de actos lexislativos que teñan a súa orixe nun grupo de Estados membros, no Tribunal de Xustiza, no Banco Central Europeo ou no Banco Europeo de Inversións. A Comisión Europea remite ademais aos PN todos os seus documentos de consulta (libros verdes, libros brancos, comunicacións e informes interinstitucionais), así como o programa lexislativo anual e calquera outro instrumento de programación lexislativa ou de estratexia política. Os PN reciben tamén as resolucións lexislativas do PE e as posicións do Consello inmediatamente despois da súa adopción, así como as ordes do día e os resultados das sesións do Consello, incluídas as actas das sesións nas que este delibere sobre proxectos de actos lexislativos (artigo 12 TUE e Protocolos n.º 1 e n.º 2. Tanto os envíos da Comisión Europea como os do Consello realízanse por correo electrónico. Os proxectos de actos lexislativos deben incluír unha ficha con informacións que permitan avaliar o impacto financeiro e o cumprimento dos principios de subsidiariedade e proporcionalidade e, cando se trate dunha directiva, os seus efectos na normativa que deben desenvolver os Estados membros, incluída, cando proceda, a lexislación rexional.

A Comisión Europea ou o Consello, no seu caso, remiten unha carta comunicando a data de inicio do prazo de oito semanas do que dispoñen os Parlamentos nacionais (PN) para avaliar o respecto dos principios de subsidiariedade e proporcionalidade, e durante o cal poden dirixir aos presidentes do Parlamento Europeo, do Consello e da Comisión Europea un ditame motivado que expoña as razóns polas que consideran que o proxecto non se axusta ao principio de subsidiariedade (Protocolo n.º 2). Cando as propostas se baseen no artigo 352 TFUE, a Comisión debe indicarllo expresamente aos Parlamentos nacionais.

Conforme ao artigo 6 da Lei 8/1994 pola que se regula a Comisión Mixta para a Unión Europea, tan pronto reciba unha iniciativa lexislativa da Unión Europea, a Comisión Mixta debe remitila aos Parlamentos das Comunidades Autónomas, sen prexulgar a existencia de competencias autonómicas afectadas, a efectos do seu coñecemento e de que, no seu caso, poidan remitir ás Cortes Xerais no prazo de catro semanas un ditame motivado sobre a aplicación do principio de subsidiariedade pola referida iniciativa. Se a Comisión Mixta aprobase un ditame motivado sobre a vulneración do principio de subsidiariedade, incorporará a relación dos ditames remitidos polos Parlamentos das Comunidades Autónomas e as referencias necesarias para a súa consulta.

Cada Parlamento nacional dispón de dous votos, un cada Cámara nos parlamentos bicamerais. O artigo 7 do Protocolo n.º 2 establece diversos limiares no número de ditames motivados de Parlamentos nacionais remitidos no prazo de oito semanas, con efectos formais no procedemento lexislativo (procedementos de «tarxeta amarela» e «tarxeta laranxa»).

Unha vez aprobado o acto lexislativo y publicado no Diario Oficial da UE, se os Parlamentos nacionais consideran que non se respecta o principio de subsidiariedade, poden, a través dos seus gobernos, impugnalo ante o Tribunal de Xustiza da UE. O Comité das Rexións tamén poderá interpoñer ante o TXUE recursos contra actos lexislativos para cuxa adopción o Tratado de Funcionamento da Unión Europea requira a súa consulta (artigo 8 do Protocolo n.º 2).